Trong một nghiên cứu gần đây, những người tham gia được đưa vào một căn phòng trong khoảng từ 6 đến 15 phút. Họ không được đưa bất cứ thứ gì ngoại trừ một nút bấm để tự gây sốc mình. Họ có thể đắm chìm trong suy nghĩ của bản thân hoặc tự bấm nút gây sốc nếu họ muốn.
Kết quả là gì? 25% phụ nữ và 67% nam giới đã tự gây sốc cho mình. Điều này bất chấp thực tế rằng trước đó những người thử nghiệm đã được thông báo trước rằng họ sẽ nhận được tiền nếu không bấm vào nút gây sốc đấy. Những người thử nghiệm thà trải qua nỗi đau về thể xác còn hơn là chịu đựng sự buồn chán (hay trạng thái mà ta đắm chìm vào suy nghĩ của bản thân).
Khoảng 95% người lớn ở Mỹ báo cáo rằng họ đã tham gia một số hoạt động giải trí trong 24 giờ qua. Nhưng chỉ có 17% cho biết họ dành thời gian để thư giãn và suy nghĩ. Không có quá nhiều người dành thời gian thư giãn và đắm chìm trong suy nghĩ của bản thân bởi nó rất là chán, mà cảm giác chán thì khá khó chịu.
Trái ngược với quan niệm phổ biến, buồn chán không phải là khi bạn hoàn toàn không có việc gì để làm. Bạn sẽ cảm thấy chán khi không có lựa chọn nào mà bạn đang có khiến bạn thực sự cảm thấy hấp dẫn. Khi chán, ta thường thiếu tập trung, cảm thấy bồn chồn, uể oải và hoàn toàn không có hứng thú muốn làm gì.
Bây giờ chúng ta có rất nhiều cách để tránh buồn chán như Facebook, Twitter, Instagram, Snapchat, YouTube. Khi xếp hàng chờ mua đồ, ngồi trong quán cà phê hay dừng xe khi đèn đỏ, nhiều người lấy điện thoại ra để tránh cái cảm giác buồn chán ấy.
Nhưng chúng ta có mất gì khi trốn tránh sự buồn chán không? Có, và chúng ta đã đánh mất đi những thứ rất quan trọng.
Khi bạn buồn chán, tâm trí bạn sẽ lang thang. Điều này là hoàn toàn tự nhiên. Trạng thái buồn chán là trạng thái mà sự chú ý của bạn không được đổ về bất cứ điều gì. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự lang thang của tâm trí rất có lợi cho khả năng sáng tạo.
Họ đã giao cho những người tham gia nghiên cứu một nhiệm vụ rất là chán: Đọc danh bạ điện thoại. Sau đó, họ yêu cầu những người tham gia hãy thử sáng tạo; đưa ra càng nhiều ý tưởng càng tốt về những gì bạn có thể làm với một chiếc cốc nhựa. Những người sau khi phải đọc quyển danh bạ điện thoại đã đưa ra những giải pháp sáng tạo hơn hẳn so với những người không.
Sự buồn chán cho cho bạn biết trạng thái hiện tại của mình bởi nếu bạn cảm thấy mình đang chán thì bạn sẽ biết rằng có gì đó không ổn. Khi bạn ở trong lớp và bạn thấy chán, bạn có rút điện thoại ra lướt không? Mình nghĩ là có, có lẽ nhiều tới mức đủ để hình thành một phản xạ.
Nghịch lý của sự buồn chán là nó khiến bạn thấy mệt mỏi, chậm chạp và mất hứng thú, nhưng lại thực sự có thể thúc đẩy bạn hành động. Điều đó có thể khiến bạn thực hiện những thay đổi tích cực cho cuộc sống của mình. Nếu không có nó, bạn sẽ bị mắc kẹt trong những cảm giác thiếu thốn, không thỏa mãn và bỏ lỡ nhiều trải nghiệm có ích về mặt cảm xúc, nhận thức hay xã hội.
Sự buồn chán vừa là lời cảnh báo rằng chúng ta đang không làm những gì mình muốn làm, vừa là động lực thúc đẩy chúng ta thay đổi mục tiêu và dự án.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự buồn chán có thể khiến bạn trở nên vị tha hơn. Có lẽ cảm giác vô định khi buồn chán khi đến một mức nào đấy sẽ khiến bạn tự hỏi mình đang làm gì với cuộc sống của bản thân. Nó cũng có thể khiến bạn nghĩ về người khác và những gì bạn có thể làm để giúp họ. Điều đó mang lại mục đích tức thời và cụ thể cho cuộc sống mà đôi khi bạn cảm thấy như đang thiếu mục đích. Các nghiên cứu được thiết kế để gây ra sự buồn chán đã chỉ ra rằng khi những người tham gia nghiên cứu càng thấy chán, họ càng có tỉ lệ sẽ đi quyên góp từ thiện hoặc hiến máu.
Đây là cơ hội để ta làm những việc có ý nghĩa, ngay cả khi việc đó có khó chịu, sẽ có giá trị hơn nếu bạn buồn chán so với khi bạn không cảm thấy chán.
Trạng thái vô định này dường như giúp bạn nuôi dưỡng những suy nghĩ về những gì bạn muốn làm với cuộc sống của mình. Nghĩ về cuộc sống của bạn như một câu chuyện và cân nhắc xem bạn muốn nó đi đến đâu trong tương lai. Đây được gọi là lập kế hoạch tự truyện (autobiographical planning).
Khi được giao những nhiệm vụ chỉ sử dụng một phần năng lượng tinh thần (mental capacity) của mình, những người tham gia nghiên cứu thường nghĩ về tương lai và các kế hoạch của họ trong tương lai. Việc chán là điều cần thiết để thiết lập mục tiêu. Nếu não bạn luôn bị các tác nhân bên ngoài khác chiếm dụng, bạn sẽ hiếm khi suy nghĩ về bức tranh toàn cảnh và đặt ra các mục tiêu dài hạn cho bản thân, đồng thời cân nhắc cách đạt được chúng.
Điện thoại có giúp bạn thoát khỏi sự buồn chán không? Có lẽ là có. Vì vậy, mỗi khi bạn phải chờ đợi một cái gì đó, bạn cần phải đưa ra một quyết định: Rút điện thoại ra trong vài giây hoặc vài phút, hoặc chỉ cần không làm gì cả và chán; đắm chìm trong suy nghĩ của bản thân.
Đó có vẻ là một quyết định không quá đáng kể. Nếu bạn không để tâm lắm thì có thể bạn sẽ rút điện thoại ra và lướt. Khi đưa ra quyết định đó, bạn làm mất đi một khoảnh khắc bạn cảm thấy chán và bạn có thể khiến bản thân trở lên kém sáng tạo hơn, ít vị tha hơn, ít có khả năng đánh giá trạng thái hiện tại của mình hơn và ít có khả năng đặt ra mục tiêu cho tương lai hơn.
Tóm lại, bạn là một ví dụ thực tế về một người tự nhấn nút gây sốc bản thân để tránh cảm giác khó chịu do sự buồn chán gây ra. Nhưng với trường hợp của bạn, nỗi đau còn thấm hơn nhiều, tác động trực tiếp lên bản chất của con người bạn hiện tại và con người bạn sẽ trở thành. Vì vậy, hãy suy nghĩ kỹ trước khi nhấn nút đó.